JĘZYK POLSKI    (w roku szkolnym 2012/2013 obowiązuje w kl. V i VI)

Człowiek zdobywa wiedzę przede wszystkim poprzez język. Nauczanie języka
ojczystego tworzy fundament ogólnego rozwoju ucznia, jest pomocą w kształtowaniu osoby
ucznia, stanowi główny punkt odniesienia całej edukacji szkolnej - wychowania i kształcenia.
Za rozwój języka w mowie i piśmie (w tym za zasób pojęć, ortografię i estetykę zapisu)
odpowiedzialni są wszyscy nauczyciele niezależnie od posiadanej specjalności.
C e l e  e d u k a c y j n e
Wspomaganie umiejętności porozumiewania się uczniów i wprowadzanie ich w świat
kultury, zwłaszcza przez:
1) kształcenie sprawności mówienia, słuchania, czytania i pisania w zróżnicowanych
sytuacjach komunikacyjnych prywatnych i publicznych, a zwłaszcza waŜnych dla Ŝycia w
państwie demokratycznym i obywatelskim; rozwijanie zainteresowania uczniów językiem
jako składnikiem dziedzictwa kulturowego,
2) ujawnianie zainteresowań, możliwości i potrzeb oraz językowych i czytelniczych
umiejętności uczniów po to, aby wyznaczać stosowne dla nich cele, dobierać treści
i materiały, projektować odpowiednie działania gwarantujące skuteczność edukacji,
3) rozbudzanie motywacji czytania i rozwijanie umiejętności odbioru dzieł literackich
i innych tekstów kultury, także audiowizualnych, a przez nie przybliżanie rozumienia
człowieka i świata; wprowadzanie w tradycję kultury narodowej i europejskiej,
4) uczenie istnienia w kulturze, przede wszystkim w jej wymiarze symbolicznym
i aksjologicznym, tak by stawała się wewnętrzną i osobistą własnością dziecka.
Z a d a n i a  s z k o ł y
1. Wychowanie językowe i rozbudzanie wrażliwości estetycznej.
2. Motywowanie do poznawania literatury oraz różnorodnych tekstów kultury (w tym
regionalnej) wzbogacających wiedzę ucznia o człowieku, życiu i świecie z perspektywy
współczesności i z odniesieniem do przeszłości.
3. Doskonalenie kompetencji komunikacyjnej, to znaczy umiejętności mówienia, słuchania,
czytania, pisania, odbioru różnorodnych tekstów kultury.
4. Tworzenie sytuacji, w których uczenie się języka następuje przez świadome i refleksyjne
jego używanie (bez nawarstwiania teoretycznej, abstrakcyjnej wiedzy o systemie
językowym).
5. Pobudzanie postaw kreatywnych ucznia w procesie zdobywania umiejętności
i gromadzenia wiedzy.
6. Integrowanie różnych doświadczeń kulturowych.
T r e ś c i  n a u c z a n i a
Treści nauczania powinny być podporządkowane funkcji wspierającej wypowiadanie się, bez
konieczności posługiwania się definicjami.
1. Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi (pytam,
odpowiadam, informuję, proszę).
2. Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych.
3. Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań.
4. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia.
5. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne.
6. Związki znaczeniowe między wyrazami.
7. Budowa słowotwórcza wyrazów.
8. Rodzaje głosek.
9. Akcent wyrazowy, intonacja.
10. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący,
narracja, przenośnia, rytm.
11. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu.
12. Terminy: bohater, wątek, akcja, autor, narrator, epitet, porównanie, wyraz
dźwiękonaśladowczy, rym, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja.
13. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą.
O s i ą g n i ę c i a
1. Mówienie:
1) do rzeczywistych i wyobrażonych słuchaczy, z przejrzystością intencji,
z uwzględnianiem różnorodnych sytuacji, ról i kontaktów międzyludzkich (oficjalnych
i nieoficjalnych),
2) na temat otaczającej rzeczywistości, własnych zainteresowań, literatury, innych
(niewerbalnych i mieszanych) tekstów kultury,
3) na temat zaobserwowanych zjawisk językowych (przy użyciu elementarnej terminologii
językoznawczej wprowadzanej zależnie od możliwości uczniów),
4) z precyzją znaczeniową, ze świadomością emocjonalnego nacechowania wypowiedzi
oraz próbami ich oceny (zwłaszcza etycznej),
5) płynne, z poprawną i wyraźną artykulacją oraz dykcją, akcentowaniem, intonacją,
pauzowaniem i tempem (w tym wygłaszanie tekstów z pamięci).
2. Słuchanie:
1) uważne i ze zrozumieniem,
2) rozmaitych wypowiedzi, w różnych celach i sytuacjach,
3) z rozróżnianiem mowy i tła akustycznego w przekazach audiowizualnych.
3. Czytanie:
1) głośne i wyraziste, z uwzględnieniem zasad kultury Ŝywego słowa,
2) ciche ze zrozumieniem,
3) różnych rodzajów tekstów z uwzględnianiem celu (takiego jak: informacja, przeŜycie,
perswazja).
4. Pisanie:
1) tekstów kierowanych do różnych adresatów i w różnych celach,
2) w związku z potrzebami codziennej komunikacji, ekspresji własnych doznań,
z literaturą i tekstami kultury wysokiej oraz masowej,
3) w różnych prostych formach,
4) z troską o kompozycję (plan, tytuł, akapit), sprawność stylistyczną oraz poprawność
gramatyczną, interpunkcyjną i ortograficzną, a także estetykę tekstu.
5. Odbiór tekstów kultury:
1) z dążnością do odkrywania ich dosłownego, przenośnego i symbolicznego sensu,
2) z uwzględnieniem obserwacji swoistości ich tworzywa,
3) ze wskazywaniem na różne elementy świata przedstawionego,
4) z odróżnianiem fikcji artystycznej od rzeczywistości,
5) z refleksją nad wartościami i zasadami etycznymi, w tym zwłaszcza dylematami natury
etycznej przeżywanymi przez bohaterów,
6) z próbami określania funkcji różnych elementów tekstu przy użyciu odpowiedniej
terminologii (wprowadzanej zależnie od możliwości uczniów),
7) z wykorzystaniem różnych kontekstów,
8) z uwzględnieniem odrębności regionalnej i etnicznej.
L e k t u r a
1. Carlo Collodi – Pinokio; Wiktor Gomulicki – Wspomnienia
niebieskiego mundurka; Irena Jurgielewiczowa – Ten obcy; Rudyard Kipling - Księga
Dżungli; Józef Ignacy Kraszewski – Stara Baśń; C.S. Lewis - Opowieści z Narnii, cz.
I: Lew, Czarownica i stara szafa; Kornel Makuszyński – Szatan z siódmej klasy; Lucy
Maud Montgomery - Ania z Zielonego Wzgórza; Edmund Niziurski – Sposób na
Alcybiadesa; Henryk Sienkiewicz - W pustyni i w puszczy; Alfred Szklarski - Tomek
w krainie kangurów; ks. Jan Twardowski - Zeszyt w kratkę; Mark Twain - Przygody
Tomka Sawyera; Juliusz Verne – W 80 dni dookoła świata; Stanisław Lem – Bajki
robotów.
2. Baśnie, legendy, opowiadania i utwory poetyckie pochodzące z regionu.
3. Inne teksty reprezentatywne dla źródeł kultury europejskiej.
4. Wybrane przez uczniów i nauczyciela stosownie do możliwości i potrzeb uczniów:
1) utwory prozatorskie i poetyckie wprowadzające w polską tradycję
i współczesność literacką,
2) teksty reprezentatywne dla różnych rodzajów, gatunków i form artystycznego
wyrazu, ze szczególnym uwzględnieniem utworów epickich, w tym odmian
prozy fabularnej, literatury science fiction.
5. Teksty użytkowe, publicystyczne, popularnonaukowe, przedstawienia teatralne, filmy,
słuchowiska radiowe, programy telewizyjne.